Ενεργειακές κοινότητες

Η Ενεργειακή Κοινότητα είναι ένας συνεταιρισμός από ιδιώτες, τοπικές επιχειρήσεις, δήμους, τοπικούς φορείς οι οποίοι διεκδικούν να έχουν ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στις ΑΠΕ, προωθώντας ταυτόχρονα την αειφορία και την αλληλέγγυα οικονομία. Η δημιουργία τους βασίστηκε στο νόμο 4513 του 2018 ο οποίος ουσιαστικά διευκολύνει τα μέλη τους να παράγουν το δικό τους ρεύμα τόσο για ιδιοκατανάλωση όσο και για ενίσχυση των οικονομικών τους.

Οι Ενεργειακές Κοινότητες προάγουν την ενεργειακή δημοκρατία, την ενεργό δηλαδή συμμετοχή των πολιτών, της τοπικής αυτοδιοίκησης, των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων στην παραγωγή ενέργειας, η οποία ουσιαστικά παύει να αφορά λίγους μεγάλους “παίκτες”. Είτε για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος και αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, είτε επειδή οι ΑΠΕ είναι οικονομικά πιο συμφέρουσες, η ενεργειακή μετάβαση σε μία οικονομία χωρίς ορυκτά καύσιμα έχει ξεκινήσει και είναι μη αναστρέψιμη. Η ενεργειακή δημοκρατία διασφαλίζει ότι η μετάβαση αυτή θα γίνει με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης και με την κοινωνία σε ενεργό και όχι παθητικό ρόλο.

Η ενεργειακή δημοκρατία είναι σημαντική για τους εξής λόγους:

• Πρώτον γιατί η δυνατότητα παραγωγής της δικής μας ενέργειας για ιδιοκατανάλωση ή ακόμα και πώληση προς το δίκτυο, αποτελεί δικαίωμά μας ως πολίτες, ένα δικαίωμα που θεσμοθετήθηκε και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
• Δεύτερον γιατί η ελεύθερη συμμετοχή του λαού στην παραγωγή της ενέργειας διασφαλίζει ότι η αντικατάσταση των ρυπογόνων πηγών ενέργειας από καθαρές και ανανεώσιμες, θα γίνει με τον πιο ταχύ και κοινωνικά δίκαιο τρόπο.
• Τρίτον γιατί με τις ενεργειακές κοινότητες θα αξιοποιηθούν και άλλες πηγές καθαρής ενέργειας, όπως βιομάζα, βιοαέριο, αβαθής γεωθερμία, κλπ, που σήμερα παραμένουν στο περιθώριο αφού δεν υπάρχει ενδιαφέρον από τους μεγάλους επενδυτές, ενώ υπάρχει μεγάλη ανάγκη

Το μοντέλο των Ενεργειακών Κοινοτήτων, είναι ήδη καλά καθιερωμένο και λειτουργεί με επιτυχία σε χώρες της Ευρώπης ενώ και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση υποστηρίζει τη λειτουργία τους, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο άρθρο 22 της σχετικής οδηγίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Πιο συγκεκριμένα στη Γερμανία στις αρχές του 2019, 869 ενεργειακές κοινότητες αριθμούσαν 183.000 μέλη, είχαν επενδύσεις €2,7δις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), κατείχαν περίπου το 31,5% της συνολικά εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ και πέρα από την παραγωγή, διανομή και προμήθεια ενέργειας επεκτείνονταν και στη λειτουργία και κατοχή δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας.

Στη Δανία τα αιολικά αναπτύχθηκαν παράλληλα με τους ενεργειακούς συνεταιρισμούς αποδεικνύοντας ότι η κοινωνική συμμετοχή μπορεί να συμβαδίσει και να ενισχύσει την καινοτομία και τη στροφή στις ΑΠΕ.

Η βελγική Ecopower, ένας ενεργειακός συνεταιρισμός ενεργός από τη δεκαετία του 1990, αριθμεί σήμερα 57.000 μέλη, έχει μερίδιο 1,5% στην αγορά, ενώ μέσω στοχευμένων δράσεων ενεργειακής αποδοτικότητας έχει συνεισφέρει στα μέλη της, εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας έως και 50% τα τελευταία 10 χρόνια.

Στην Ολλανδία από το 2019 υφίσταται ξεχωριστή δημόσια χρηματοδότηση για τη στήριξη των ενεργειακών κοινοτήτων, τη στιγμή που η ολλανδική κλιματική πολιτική θέτει ως μη δεσμευτικό στόχο την κάλυψη τουλάχιστον του 50% των νέων αιολικών και φωτοβολταϊκών έργων από ενεργειακές κοινότητες.

Στην Ισπανία η Ενεργειακή Κοινότητα SOM ENERGIA έχει υπερβεί τα 68.000 μέλη και παράγει 18 GWH ενέργεια την οποία διανέμει στα μέλη της.

Το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο διασφαλίζει ευνοϊκούς όρους για τη σύσταση και τη λειτουργία των ενεργειακών κοινοτήτων, οι οποίοι συνοψίζονται παρακάτω:

• Προτεραιότητα στην αδειοδότηση υλοποίησης έργων ΑΠΕ
• Χρήση του εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού (virtual net metering)
• Απαλλαγή από την υποχρέωση καταβολής του ετήσιου τέλους διατήρησης δικαιώματος κατοχής άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας
• Μειωμένα ποσά εγγυητικών επιστολών για εγγραφή στο μητρώο συμμετεχόντων (50%)
• Απαλλαγή από το ειδικό τέλος 1,7% όταν συμμετέχει ΟΤΑ στην ενεργειακή κοινότητα
• Ειδικοί ευνοϊκοί όροι στην περίπτωση τηλεθέρμανσης ή διαχείρισης υποδομών φόρτισης ηλεκτροκίνητων οχημάτων από την ενεργειακή κοινότητα
• Ειδικές προβλέψεις για ενεργειακές κοινότητες που θα αδειοδοτούν σταθμούς θερμικής ενέργειας για τηλεθέρμανση.
• Μεταβίβαση αδειών, σταθμών παραγωγής αποκλειστικά σε ενεργειακές κοινότητες με όμοιο επιτρεπόμενο τρόπο διάθεσης των πλεονασμάτων χρήσης και εντός της περιφέρειας
• Κίνητρα για συμμετοχή στην αγορά – προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας
• Καθορίζονται ειδικοί όροι, όπως προνομιακές χρεώσεις, μεγαλύτερη διάρκεια χρήσης, για χρήση των υπηρεσιών του Φορέα Σωρευτικής Εκπροσώπησης Τελευταίου Καταφυγίου (Φο.Σ.Ε.Τε.Κ.) από σταθμούς Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. που κατέχουν οι ενεργειακές κοινότητες