Blog

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΘΑΥΜΑ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΤΗΣ ΡΟΔΟΘΕΑΣ ΣΕΡΑΛΙΔΟΥ

ΜΙΑ ΟΜΑΔΑ ΑΝΘΡΩΠΩΝ ΣΤΟ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΣΥΝΔΥΑΖΕΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΗ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ.

Ελεύθερη μετάφραση στα Ελληνικά από τον ιστότοπο του περιοδικού “Energiewende Magazin”. Το πρωτότυπο άρθρο βρίσκεται εδώ

Ο Χαράλαμπος Γιαννόπουλος με οδηγεί στα στενά δρομάκια του Αρκαλοχωρίου – μιας κοινότητας 3.000 ατόμων στο εσωτερικό του νησιού της Κρήτης, περίπου 30 χιλιόμετρα νότια του λιμανιού του Ηρακλείου. Είναι μια τυπική, ηλιόλουστη μέρα του Νοεμβρίου. «Η πλατεία εδώ θα ήταν κανονικά γεμάτη», λέει ο Γιαννόπουλος. «Τα καφέ θα είχαν τα τραπέζια και τις καρέκλες τους στημένα έξω και οι άνθρωποι έπιναν καφέ και μιλούσαν για τα πάντα κάτω από τον ήλιο. Αλλά όλα αυτά έχουν φύγει». Ο οδηγός μου είναι 74 ετών και έχει ένα προσεγμένο γκρι μουστάκι. Φοράει μαύρο παντελόνι και ανοιχτό καφέ πουκάμισο με σηκωμένα τα μανίκια. Η ζωηρή του συμπεριφορά τον κάνει να φαίνεται νεότερος από ό,τι είναι. Καθώς περπατάμε, δείχνει τα κατεστραμμένα ή σοβαρά κατεστραμμένα σπίτια, τα κλειστά καφέ και τα καταστήματα και τους έρημους δρόμους. Ο Γιαννόπουλος μου λέει ότι ο σεισμός που έπληξε την Κρήτη τον Σεπτέμβριο του 2021 ήταν ιδιαίτερα καταστροφικός για τα παλιά πέτρινα σπίτια και ότι πολλά άλλα κτίρια που δεν καταστράφηκαν αμέσως έπρεπε να κατεδαφιστούν ή χρειάζονται ακόμη επισκευή. Το γεγονός ότι μόνο ένας άνθρωπος έχασε τη ζωή του παρά το μέγεθος του σεισμού δεν είναι τίποτα λιγότερο από θαύμα. «Ήμασταν τυχεροί που συνέβη στις εννιά το πρωί όταν οι περισσότεροι από εμάς ήμασταν έξω από το σπίτι και όχι στη μέση της νύχτας».

Από δήμαρχος σε πρωτοπόρος της νέας ενέργειας
Ο Γιαννόπουλος γνωρίζει αυτό το μέρος, που θεωρείται μια μικρή πόλη, σαν το χέρι του: ήταν δήμαρχος εδώ για 20 χρόνια, από το 1990 έως το 2010. Η αποστολή του ήταν πάντα να μετατρέψει το Αρκαλοχώρι από μια νυσταγμένη μικρή αγροτική πόλη σε μοντέλο για άλλες κοινότητες. «Το μεγάλο μας υπαίθριο θέατρο, η πισίνα μήκους 50 μέτρων, οι νέες αθλητικές μας εγκαταστάσεις, ο εκθεσιακός χώρος – όλα αυτά ήταν έργα που επέβλεπα ως δήμαρχος». Και είναι πράγματι αξιοσημείωτες υποδομες για μια κατά τα άλλα μάλλον ανεπιτήδευτη τοποθεσία. Ο τουρισμός δεν έπαιξε ποτέ ρόλο εδώ και οι κάτοικοι του Αρκαλοχωρίου ζουν κυρίως από τη γεωργία.

Και όμως η κοινότητα πρωτοπορεί και σε έναν άλλο τομέα: την ενεργειακή μετάβαση. «Καλώς ήρθατε στο γραφείο μας», λέει ο πρώην δήμαρχος, χαμογελώντας περήφανα καθώς με προσκαλεί σε ένα κτίριο που φέρει μια ταμπέλα που γράφει «Μινώα Ενεργειακή» με πορτοκαλί γράμματα. Εδώ βρίσκεται η έδρα του ενεργειακού συνεταιρισμού Αρκαλοχωρίου. Το όνομα είναι μια αναφορά στην πλούσια ιστορία του νησιού, όπου αναπτύχθηκε ο πρώτος προηγμένος πολιτισμός στην Ευρώπη κατά τη Μινωική περίοδο (2.800 έως 900 π.Χ.). Η ιστορία του Βασιλιά Μίνωα και του Λαβύρινθου του Μινώταυρου είναι ένας από τους πιο γνωστούς ελληνικούς μύθους. Το υπέροχο παλάτι του Μίνωα στην Κνωσό, το οποίο υπενθυμίζει εκείνη την εποχή της ακμής, απέχει μόλις 20 περίπου λεπτά οδικώς από το Αρκαλοχώρι.

Χτισμένο σε θεμέλια τεχνογνωσίας και φιλίας
Η Μινώα Ενεργειακή Κοινότητα είναι ο πρώτος ενεργειακός συνεταιρισμός της Κρήτης. Ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 2019, αριθμεί πλέον πάνω από 750 μέλη, στα οποία περιλαμβάνονται ιδιώτες, ΜΜΕ και ολόκληροι δήμοι – συμμετέχουν ακόμη η Μητρόπολη και η Περιφέρεια Κρήτης. Το γραφείο του συνεταιρισμού είναι ανεπιτήδευτο και απλά επιπλωμένο, με μαύρες πλαστικές καρέκλες τοποθετημένες γύρω από ένα τραπέζι συνεδριάσεων και τρία γραφεία με φορητούς υπολογιστές. Σε ένα μπλε βαμμένο τμήμα του τοίχου κρέμεται το μόνο εντυπωσιακό στοιχείο: ένα πιστοποιητικό EUSEW Local Energy Action Award, το οποίο έλαβε η Κοινότητα από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την αειφόρο παραγωγή ενέργειάς του το 2022.

«Σαν μικρό αγόρι μου άρεσε να βλέπω τους νερόμυλους στο χωριό μου», θυμάται ο γεωπόνος Γιαννόπουλος. «Με συγκίνησε η απόλυτη δύναμη του νερού και συνειδητοποίησα ότι υπάρχουν δυνάμεις στη φύση που οι άνθρωποι μπορούν να αξιοποιήσουν για δικό τους όφελος». Αυτή η ιδέα έμεινε στον Γιαννόπουλο την εποχή που ήταν δήμαρχος. Όμως, παρόλο που μπορούσε να δει τις τεράστιες δυνατότητες των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, δεν ήξερε πώς θα μπορούσε ο δήμος του να τις αξιοποιήσει. Έτσι, το 2018, όταν οι Έλληνες νομοθέτες ψήφισαν την πρώτη νομοθεσία της Ευρώπης που επιτρέπει τη δημιουργία ενεργειακών κοινοτήτων υπό τους πολίτες, ο πρώην δήμαρχος άδραξε την ευκαιρία: εξοικειώθηκε με τον νέο νόμο, επισκέφθηκε ενεργειακούς συνεταιρισμούς σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και συγκέντρωσε φίλους και γνωστούς να τους πείσουν για τα οφέλη και την αναγκαιότητα της ένωσης δυνάμεων για την αντιμετώπιση των ενεργειακών ζητημάτων της Κρήτης. Η ιδέα για τη Μινώα Ενεργειακή γεννήθηκε.

Μαζί με άλλα μέλη της Κοινότητας, ο Γιαννόπουλος και εγώ επισκεπτόμαστε το φωτοβολταϊκό πάρκο στις παρυφές του Αρκαλοχωρίου. Με ανεβασμένη διάθεση και άφθονο γέλιο, είναι σαν μια επανένωση παλιών καλών φίλων. Ανάμεσά τους και ο Γιώργος Βισκαδούρος, ο 38χρονος ηλεκτρολόγος μηχανικός και ειδικός στην ηλιακή ενέργεια. «Αυτό είναι το δεύτερο πάρκο μας, το οποίο εγκαταστήσαμε τον περασμένο Ιούλιο», λέει. Αποτελείται από 1.800 ηλιακές μονάδες και παράγει συνολικά ένα μεγαβάτ ηλεκτρικής ενέργειας. «Εκεί βρίσκεται το πρώτο μας, το οποίο έχει χωρητικότητα 405 KWh και λειτουργεί εδώ και ενάμιση χρόνο».

Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να γίνουν μέλη της Minoan Energy με μόλις 100 ευρώ. Η Κοινότητα λειτουργεί σύμφωνα με το μοντέλο του εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού, όπου η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια διοχετεύεται στο δίκτυο και συμψηφίζεται με τον λογαριασμό ρεύματος του μέλους. Τα μέλη πρέπει να πληρώσουν μόνο εάν η κατανάλωσή τους είναι μεγαλύτερη από την ποσότητα που τροφοδοτείται από το μερίδιό τους. «Αν κάποιος θέλει να γίνει μέλος, εξετάζουμε τους λογαριασμούς ρεύματος και υπολογίζουμε την κατά προσέγγιση κατανάλωση του νοικοκυριού του», εξηγεί ο Βισκαδούρος. «Μια τετραμελής οικογένεια χρειάζεται περίπου 5.000 KWh ετησίως, τα οποία καλύπτονται από έξι από αυτά τα ηλιακά πάνελ εδώ». Για αυτό, η οικογένεια θα έπρεπε να κάνει μια εφάπαξ επένδυση περίπου 3.300 ευρώ.

Μοιράζουμε ενέργεια με αλληλεγγύη μεταξύ των μελών
Όλοι οι παρόντες συμφωνούν ότι αυτή είναι σίγουρα μια αξιόλογη επένδυση. Άλλωστε υπό κανονικές συνθήκες 3.300 ευρώ θα κάλυπταν το πολύ δύο χρόνια ρεύματος, ενώ το μερίδιο τους εγγυάται δωρεάν ρεύμα για τουλάχιστον 25 χρόνια. Για να διασφαλιστεί ότι τα μέλη μπορούν να παρακολουθούν την κατανάλωσή τους, η Κοινότητα ελέγχει τακτικά εάν λαμβάνουν το μερίδιο της ηλεκτρικής ενέργειας που χρειάζονται. Ο Βισκαδούρος εξηγεί: «Ένα ξενοδοχείο, για παράδειγμα, χρειάζεται περισσότερη ενέργεια τους καλοκαιρινούς μήνες, ενώ ένα ελαιοτριβείο έχει μεγαλύτερες απαιτήσεις το χειμώνα. Μπορούμε να διαθέσουμε ό,τι περισσεύει από το ένα μέλος στο άλλο, έτσι ώστε η παραγόμενη ενέργεια να μοιράζεται και να μην πάει χαμένη». Μέχρι στιγμής, η έμφαση έχει δοθεί αποκλειστικά στην κατανάλωση ενέργειας. τα μέλη δεν λαμβάνουν χρήματα από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Γι’ αυτό είναι σημαντικό για όλους η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια να κατανέμεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Ένα πολύ ικανοποιημένο μέλος του συνεταιρισμού είναι η 43χρονη Έφη Ακουμιανάκη – ανιψιά του Γιαννόπουλου. Ενώ οι δύο μικροί της γιοι ξεσκίζουν την τραπεζαρία του ευρύχωρου σπιτιού της στο Αρκαλοχώρι, εκείνη είναι απασχολημένη στην ανοιχτή κουζίνα και ετοιμάζει ένα γρήγορο πιάτο ζυμαρικών για τα παιδιά πριν βγει στη δουλειά. Η Ακουμιανάκη είναι Ελληνίδα δασκάλα και διατηρεί ένα μικρό φροντιστήριο για μαθητές. Το σπίτι της υπέστη επίσης ζημιές στον σεισμό του 2021 και η αποκατάσταση και οι επισκευές κόστισαν πολλά χρήματα: «Το γεγονός ότι δεν χρειαζόταν να ανησυχούμε για τον λογαριασμό του ηλεκτρικού ρεύματος πέρα από όλα τα άλλα ήταν μια πραγματική ανακούφιση», λέει, με ένα χαμόγελο. Δεν χρειάστηκαν πολλά για να πείσει η Κοινότητα την Ακουμιανάκη να γίνει μέλος. «Ο Χαράλαμπος Γιαννόπουλος είναι θείος μου, και αυτό ήταν αρκετό για να ενταχθώ. Ξέρω ακριβώς πόσα έχει κάνει για την πόλη μας και τους ανθρώπους εδώ όλα αυτά τα χρόνια. Είναι πολύ παθιασμένος με την προστασία του περιβάλλοντος και την ευημερία της κοινότητας». Η Ακουμιανάκη θέλει και το φροντιστήριό της να συμμετάσχει σε ένα από τα επερχόμενα έργα. «Αυτή τη στιγμή εργάζομαι σκληρά για να προωθήσω την ιδέα, γιατί ο επιχειρηματικός μου συνεργάτης πρέπει επίσης να συμφωνήσει με αυτήν».

Η κοινωνική σύνδεση
Ο ενεργειακός συνεταιρισμός έχει ήδη αποκτήσει ως μέλη πολλούς ιδιώτες και φορείς. Πλέον στόχος είναι να προσεγγίσουμε ένα ακόμη ευρύτερο κοινό με τη βοήθεια της περιφερειακής αρχής. Ως μέλος του συνεταιρισμού, η Περιφέρεια Κρήτης χρηματοδοτεί ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Minoan Energy για την ενημέρωση του πληθυσμού του νησιού για την ενεργειακή μετάβαση και τον ρόλο της Κοινότητας. «Επισκεπτόμαστε πόλεις ακόμη και τα πιο απομακρυσμένα χωριά σε όλο το νησί, εκπαιδεύοντας απλούς πολίτες και μαθητές για το τι είναι η ενεργειακή μετάβαση, πώς μπορούν να συμβάλουν σε αυτήν και τον ρόλο των ενεργειακών κοινοτήτων», λέει η 52χρονη. γεωλόγος Ερμιόνη Γιαλυτή.

Η Γιαλυτή συμβουλεύει την Περιφέρεια Κρήτης σε θέματα που αφορούν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και είναι αφοσιωμένο μέλος της Μινώα Ενεργειακής Κοινότητας. Ταξίδεψε κατευθείαν από το Ηράκλειο μετά τη δουλειά για να μας συνοδεύσει στην περιοδεία. Μας λέει ότι η Περιφέρεια Κρήτης στηρίζει και νοικοκυριά που κινδυνεύουν από ενεργειακή φτώχεια αγοράζοντας μερίδια στην Κοινότητα για λογαριασμό τους. Περίπου 50 οικογένειες λαμβάνουν αυτήν τη στιγμή δωρεάν ρεύμα στο πλαίσιο του προγράμματος. Ο Γιαννόπουλος θέλει να ενθαρρύνει την περιφερειακή αρχή να επικεντρωθεί περισσότερο στις πολύτεκνες οικογένειες, που ήδη δυσκολεύονται οικονομικά και που διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση της δημογραφικής παρακμής στην ταχέως γερασμένη κοινωνία της Κρήτης. Αυτή η ιδέα αρέσει και στη Γιαλυτή. «Ο κ. Γιαννόπουλος είναι πάντα ένα βήμα μπροστά από εμάς τους υπόλοιπους και είναι μεγάλος υπέρμαχος της ένταξης και της κοινωνικής δικαιοσύνης», λέει. «Μπορεί να είναι ο μεγαλύτερος από όλους μας, αλλά δουλεύει ακούραστα».

Μεγάλα σχέδια – και μεγάλα εμπόδια
Ωστόσο, για να επωφεληθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι από τη συμμετοχή στη Minoan Energy, η Κοινότητα χρειάζεται νέα ηλιακά πάρκα. «Αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη τρεις διαδικασίες έγκρισης για περαιτέρω έργα», λέει ο ειδικός σε θέματα ενέργειας Βισκαδούρος. Ενώ υπάρχουν περισσότερες από αρκετές κατάλληλες περιοχές για τέτοια πάρκα στην Κρήτη, η πρόκληση έγκειται στην ανεπαρκή δικτυακή υποδομή του νησιού. Τα υπάρχοντα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας γρήγορα υπερφορτώνονται, γι’ αυτό και συχνά δεν εγκρίνονται έργα από μικρούς παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας, εξηγεί ο Γιαννόπουλος: «Οι μεγάλοι παίκτες προτιμώνται όταν πρόκειται για την ανάθεση συμβάσεων – συχνά σε μια διαδικασία που στερείται διαφάνειας. Εάν στη συνέχεια υποβάλετε αίτηση για ένα άλλο πάρκο ως μικρός παραγωγός, σας λένε ότι δεν υπάρχει άλλη χωρητικότητα».

Ο Γιαννόπουλος λέει ότι παρά το γεγονός ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι ιδιαίτερα κατάλληλες για την αποκεντρωμένη παραγωγή ενέργειας, η ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί να διατηρήσει το παλιό κεντρικό ενεργειακό μοντέλο από την εποχή των μεγάλων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής με ορυκτά καύσιμα και χορηγεί άδειες σε μεγάλες εταιρείες για τεράστια ηλιακά και αιολικά πάρκα.

Η εύνοια των μεγάλων έναντι των μικρότερων κοινοτικών έργων οφείλεται κυρίως στον φιλόδοξο στόχο της ελληνικής κυβέρνησης για το κλίμα: η χώρα, που σήμερα εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές φυσικού αερίου και πετρελαίου, θέλει να προμηθεύεται το 80% της ηλεκτρικής της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έως το 2030. περιλαμβάνει την απομάκρυνση από το δίκτυο των τελευταίων ελληνικών λιγνιτικών σταθμών στο βόρειο τμήμα της χώρας μέχρι το 2028.

Η Ελλάδα επισπεύδει την ενεργειακή της μετάβαση – και οι άνθρωποι της Minoan Energy φοβούνται ότι θα μπορούσε επομένως να χάσει μια τεράστια ευκαιρία για δικαιότερη συμμετοχή για όλους. «Εάν οι Ενεργειακές Κοινότητες δεν απωθήσουν την τρέχουσα κυβερνητική πολιτική, τελικά μόνο οι μεγάλοι παίκτες θα επωφεληθούν από την ενεργειακή μετάβαση – ενώ οι απλοί πολίτες θα μείνουν, ως συνήθως, έξω», προειδοποιεί ο Γιαννόπουλος, το πάθος του οποίου για το θέμα είναι ξεκάθαρο από την ανερχόμενη ένταση της φωνής του.

Ένα νησί του ήλιου, του ανέμου και των ελιών
Κατά την περιήγησή μας στο φωτοβολταϊκό πάκρο συναντάμε τον Δημήτρη Κατσαπρακάκη, 50χρονο καθηγητή στο Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο στο Ηράκλειο. Μας λέει ότι το δυναμικό ανανεώσιμων πηγών ενέργειας της Κρήτης είναι υψηλότερο από οποιαδήποτε άλλη περιοχή στην Ευρώπη, αναφέροντας 300 ημέρες ηλιοφάνειας το χρόνο ως μόνο ένα από τα πολλά πλεονεκτήματα. «Στην Κρήτη, η ηλιακή ενέργεια παρέχει 2.000 KWh ηλεκτρικής ενέργειας ανά τετραγωνικό μέτρο κάθε χρόνο και υπάρχουν επίσης πολλές δυνατότητες στην αιολική ενέργεια», λέει ο Κατσαπρακάκης. Κοιτάζει τα βουνά στο βάθος. «Ο άνεμος εδώ στην Κρήτη φτάνει ταχύτητες δέκα μέτρων το δευτερόλεπτο, ενώ ο μέσος όρος είναι μόλις πέντε ή έξι για πολλά αιολικά πάρκα στην Κεντρική Ευρώπη». Και μετά υπάρχει η άφθονη βιομάζα, λέει, από πηγές όπως οι ελιές και τα κουκούτσια της ελιάς – ένας πλούσιος αλλά μέχρι στιγμής ελάχιστα αξιοποιημένος ενεργειακός πόρος.

Αυτές οι συνθήκες δίνουν στην Κρήτη ένα ενεργειακό δυναμικό συγκρίσιμο με αυτό της Μέσης Ανατολής, λέει ο Κατσαπρακάκης: «Με τη διαφορά ότι οι πηγές ενέργειας μας είναι πρακτικά ανεξάντλητες». Εξηγεί ότι αν και το 22 τοις εκατό της ηλεκτρικής ενέργειας της Κρήτης παράγεται ήδη από τον άνεμο και τον ήλιο, αυτοί οι αριθμοί δεν λένε την πλήρη αλήθεια: «Η διασφάλιση μιας επιτυχημένης ενεργειακής μετάβασης είναι το ένα πράγμα, το άλλο είναι να διασφαλίσουμε ότι αυτός ο πλούτος μας ωφελεί – τους ανθρώπους, τις μικρές επιχειρήσεις, τις κοινότητες στο νησί μας. Γι’ αυτό παλεύουμε». Ο Κατσαπρακάκης αναφέρει τη διαφθορά, την έλλειψη διαφάνειας και την άσκηση πίεσης ως βασικά εμπόδια για τις ενεργειακές κοινότητες. «Βλέπεις αυτές τις βουνοκορφές; Μόλις μάθαμε σήμερα ότι μια μεγάλη εταιρεία έχει ήδη ξεκινήσει να κατασκευάζει ανεμογεννήτριες εκεί, παρόλο που δεν έχει ακόμη χορηγηθεί επίσημη έγκριση».

Αυτή η έλλειψη διαφάνειας οδηγεί σε βαθιά δυσπιστία του πληθυσμού για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, λένε τα μέλη της Minoan Energy. «Οι άνθρωποι βλέπουν τεράστιες ανεμογεννήτριες να κατασκευάζονται γύρω τους, αλλά δεν βλέπουν κανένα όφελος για τον εαυτό τους», λέει ο 34χρονος μηχανικός παραγωγής Άρης Τσεκούρας, άλλο μέλος της επιστημονικής ομάδας της Κοινότητας. «Για τους περισσότερους ανθρώπους, η ηλεκτρική ενέργεια παραμένει ακριβή και δεν μπορούν να συμμετάσχουν στα έργα». Αυτό πρέπει να αλλάξει, εξηγεί ο Τσεκούρας, καθώς οι περιβαλλοντικές ανησυχίες από μόνες τους δεν θα είναι αρκετές για να πείσουν τους περισσότερους κατοίκους του νησιού να ενδιαφερθούν για την πράσινη ηλεκτρική ενέργεια.

Αυτό εξηγεί επίσης γιατί η Κοινότητα έγινε πολύ δημοφιλής μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία, που ανέβασε τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος και στην Ελλάδα. Η οικονομική πτυχή είναι καθοριστική, λέει ο Τσεκούρας, ειδικά σε μια περιοχή που έχει πληγεί από αρκετές κρίσεις που απείλησαν την επιβίωσή της – την κρίση του ελληνικού δημόσιου χρέους, τον Covid-19, τον σεισμό και την ενεργειακή κρίση.

Το πρόγραμμα Crete Valley
Με γνώμονα την επιθυμία να παραμείνει καινοτόμος στο μέλλον, η Minoan Energy συμμετέχει επίσης στο φιλόδοξο έργο Crete Valley, που πρόκειται να ολοκληρωθεί σε πέντε χρόνια. Ο στόχος είναι μέχρι εκείνη τη στιγμή, τέσσερις περιοχές της Κρήτης να έχουν σχηματίσει έξυπνες, ενεργειακά ανεξάρτητες «κοιλάδες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας» (REVs) που δεν συνδέονται με το κεντρικό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά παράγουν και αποθηκεύουν τη δική τους αποκεντρωμένη ενέργεια. Οι REV θα χρησιμοποιούν ένα μείγμα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της ηλιακής ενέργειας και της αιολικής ενέργειας από μικρές ανεμογεννήτριες που κατασκευάστηκαν για να μοιάζουν με τους παραδοσιακούς ανεμόμυλους ενώ θα δημιουργηθούν συστήματα τηλεθέρμανσης και ψύξης, που θα τροφοδοτούνται από βιοαέριο και βιομάζα. Αυτό το πρωτοποριακό έργο λαμβάνει χρηματοδότηση από την ΕΕ ύψους 20 εκατομμυρίων ευρώ. «Περίπου 20 έως 50 νοικοκυριά θα συμμετάσχουν στο πιλοτικό έργο σε καθεμία από τις τέσσερις περιοχές», εξηγεί ο Βισκαδούρος. Ο στόχος, λέει, είναι στη συνέχεια να επεκταθεί περαιτέρω η πρωτοβουλία: «Θέλουμε να σχεδιάσουμε ένα ψηφιακό δίδυμο του έργου ώστε να μπορεί να εφαρμοστεί και σε άλλες περιοχές». Τελικά, όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι και κοινότητες θα πρέπει να μπορούν να συμμετέχουν ενεργά στις ιδέες του συνεταιρισμού και της ενεργειακής μετάβασης. Όλοι συμφωνούν ότι η συσσώρευση γνώσης δεν συνάδει με τις αρχές μιας αληθινής ενεργειακής κοινότητας.

Ο Βασίλης Κεγέρογλου, ο νεοεκλεγείς δήμαρχος Αρκαλοχωρίου, ζήτησε επίσης να δοθεί προτεραιότητα σε Κοινότητες όπως η Minoan Energy όσον αφορά την έγκριση νέων εγκαταστάσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την ποσότητα ενέργειας που επιτρέπεται να παράγουν. Άλλωστε, λέει, τέτοιοι συνεταιρισμοί εκπροσωπούν μεγάλο μέρος της τοπικής κοινωνίας και των δήμων της περιοχής. Ωστόσο, η ελληνική νομοθεσία δεν το αναγνωρίζει ακόμη. Μπορεί ο αγώνας της Minoan Energy ενάντια σε εγχώριους και ξένους ενεργειακούς κολοσσούς να θεωρηθεί ως μια σύγχρονη μορφή αντίστασης σε μια περιοχή που ανέκαθεν στεκόταν απέναντι στις εξωτερικές δυνάμεις; Ο δήμαρχος γνέφει καταφατικά. Κατά τη διάρκεια της ιστορίας του, το νησί της Κρήτης αντιστάθηκε σε πολλούς ξένους ηγεμόνες – από τους Οθωμανούς έως τους Ενετούς, ακόμη και στη γερμανική κατοχή κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

«Σίγουρα μπορούν να γίνουν παραλληλισμοί με το παρελθόν, καθώς η σημερινή αντίσταση αφορά επίσης τη δικαιοσύνη – σε αυτή την περίπτωση τη δίκαιη κατανομή της πράσινης ενέργειας», λέει ο δήμαρχος. «Η αντίσταση δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη στην εποχή μας», προσθέτει ο Γιαννόπουλος. «Οι παππούδες μας είχαν τους δικούς τους νερόμυλους που παρήγαγαν την ενέργεια που χρειάζονταν για να αλέσουν τα σιτηρά τους, αλλά στις μέρες μας αυτό το είδος αυτάρκειας είναι ξένο στους ανθρώπους. Βλέπουν τον εαυτό τους καθαρά ως καταναλωτές ενέργειας – και προσπαθούμε να το αλλάξουμε αυτό. Η παραγωγή ενέργειας είναι κάτι στο οποίο μπορούν να συμμετέχουν όλοι και η δημοκρατικά οργανωμένη παραγωγή ενέργειας έχει μεγάλη ισχύ». Αυτό είναι κάτι που ο Γιαννόπουλος πιστεύει ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι συνειδητοποιούν, με αποτέλεσμα την αύξηση των μελών των Ενεργειακών Κοινοτήτων σε όλη την Ελλάδα

Πριν πούμε αντίο, αναρωτιέμαι φωναχτά τι θα γίνει με τον συνεταιρισμό όταν ο πανταχού παρών Γιαννόπουλος αποσυρθεί τελικά ως πρόεδρος της κοινότητας. Και δεν είμαι η μόνη με αυτή την ανησυχία: «Έχω ήδη αρχίσει να σκέφτομαι ποιος θα αναλάβει στο μέλλον», λέει ο Γιαννόπουλος. «Αλλά έχω πολλούς ικανούς και αφοσιωμένους συναδέλφους που είναι εξίσου πεπεισμένοι με μένα, για το πνεύμα και το σκοπό της Κοινότητάς μας. Μοιραζόμαστε τις ίδιες ιδέες – και αυτό είναι πολύ καλό!».